Witrektomia – zabiegi w obrębie komory ciała szklistego – witrektomię, stosuje się celem stabilizacji, przywrócenia lub też poprawy funkcji siatkówki. Operacja ma charakter zabiegu wewnątrzgałkowego. Jej istota polega na mechanicznym wycięciu zmienionego ciała szklistego, krwotoku, pociągania szklistkowo-siatkówkowego, błon przedsiatkówkowych. Na czas operacji wykonuje się 3 niewielkie nacięcia twardówki o długości ok. 1,0 mm. Nacięcia te, tzw. sklerotomie, umożliwiają wprowadzenie do wnętrza gałki ocznej narzędzi chirurgicznych: specjalnego noża oraz źródła światła.
Po wykonaniu zabiegu, zależnie od przyczyny operacji, stanu miejscowego oka operowanego oraz zmian stwierdzanych śródoperacyjnie, gałkę oczną wypełnia się jałowym płynem o odpowiednim składzie. Płyn ten ulega z czasem samoistnej wymianie na tzw. wtórne ciało szkliste. W niektórych przypadkach, aby zminimalizować ryzyko krwotoków pooperacyjnych, wzmocnić skuteczność operacji lub ograniczyć ryzyko nawrotu choroby wymagane jest wypełnienie gałki ocznej gazem – powietrzem lub mieszaniną powietrza i specjalnego gazu rozprężającego lub olejem silikonowym.
Gaz ulega samoistnemu wchłanianiu w ciągu kilku lub kilkunastu dni. Przez kilka dni konieczne może być przebywanie w ściśle określonej pozycji (np. głowa pochylona, leżenie we wskazany sposób). Zabronione są również podróże lotnicze. Olej silikonowy pozostaje w gałce ocznej, nie ulega samoistnemu wchłonięciu i może wymagać usunięcia po kilku lub kilkunastu miesiącach podczas kolejnej operacji. Decyzję o możliwości usunięcia oleju podejmuje lekarz leczący, uwzględniając zaawansowanie choroby, oceniając ryzyko nawrotów lub powikłań związanych z jego usunięciem.
Zabieg witrektomii tylnej, jak każdy inny zabieg chirurgiczny, może być powikłany różnymi niekorzystnymi następstwami. Ich częstość oraz rodzaj zależy od pierwotnego schorzenia, zaawansowania zmian, czynników anatomicznych. Są to: otwory jatrogenne siatkówki, krwotoki, jaskra wtórna, zaćma, odwarstwienie siatkówki, zapalenia gałki ocznej.
Czasami niezbędne jest uzupełnienie wykonywanej procedury operacyjnej o dodatkowe elementy, np. zewnątrztwardówkowe opasanie gałki ocznej. Gdy stan soczewki (zaćma), uniemożliwia prawidłowy przebieg zabiegu, operator może podjąć decyzję o jej usunięciu. Nie zawsze możliwe lub wskazane jest wówczas wszczepienie soczewki wewnątrzgałkowej.
Witrektomia nie gwarantuje, lecz może spowodować:
- Poprawę ostrości widzenia
- Stabilizację ostrości widzenia
- Spowolnienie procesu chorobowego uszkadzającego widzenie
- Odtworzenie warunków anatomicznych gałki ocznej (urazy)
Często zaawansowanie zmian chorobowych pozwala co najwyżej na utrzymanie obecnego widzenia, które jednak bez podjęcia ryzyka operacji, ulegać będzie stałemu pogarszaniu. Poprawa widzenia po zabiegu następuje powoli, a leczenie powikłanych odwarstwień siatkówki może wymagać więcej niż jednej operacji chorego oka.